Wij Nederlanders claimen wel eens dat we maar weinig dingen hebben om trots op te zijn. Toch zijn er een aantal zaken die we soms vergeten, denk aan zorg voor iedereen, ons wegennetwerk, de schaatsprestaties op de Olympische spelen en zo ook distillaten van eigen bodem. Veruit de meest kenmerkende Nederlandse drank is genever. Maar behalve dat we zo nu en dan een kopstootje achterover tikken; wat weten we nu eigenlijk echt over deze drank? Wij gingen langs bij hét genever proeflokaal van Nederland; Proeflokaal A. van Wees en lieten ons bijpraten.
Van geneesmiddel tot populaire borrel
Deze sterkedrank heeft zijn naam te danken aan de jeneverbes. Ambachtelijke genevers worden gemaakt op basis van granendistillaten, zoals moutwijn. De jeneverbes (Juniperus) dient als prominent ingrediënt. Deze bes werd mee gestookt met het distillaat, om enerzijds de smaak te verbreden en anderzijds vanwege vermeende geneeskrachtige eigenschappen van de bes. Van oorsprong werd genever namelijk voornamelijk gedronken als medicijn.
In de Gouden Eeuw was Amsterdam een belangrijke Europese doorvoerhaven. De overvloed aan kruiden en specerijen maakte de stad een walhalla voor stokers. Amsterdamse distillateurs produceerden als eersten moutwijnen uit graan. -Met nieuwe ingrediënten maakten zij de sterkedrank steeds lekkerder. Daardoor groeide genever in de 17e eeuw uit tot een populaire borrel.
Van genever tot gin
Toen Willem III van Oranje (1650-1702) de scepter zwaaide over Engeland, werd genever ook daar populair. Engelse distillateurs probeerden de sterkedrank na te maken omdat het zo’n succes was. Zij misten echter de juiste receptuur. Daarom ontwikkelden ze hun eigen versie van genever, die bekend werd onder de naam gin. Zij voegden onder andere citroen toe, een ingrediënt dat ze werkelijk overal voor gebruikten. Daaraan danken de Britten hun bijnaam ‘limeys’.
Verschil jenever en genever
De jonge jenever (die je drinkt met een kopstootje) zoals we die nu kennen werd eind 19e eeuw ontwikkeld. Qua smaak en bereidingswijze is het onvergelijkbaar met de traditionele genever. De uitvinding van de kolommendistillatie en een overschot aan suikerbieten bracht de Nederlandse overheid op het idee om op een goedkope en efficiënte manier alcohol te maken.
Het resultaat was een nietszeggend, smaak- en reukloos product, dat al snel zijn intrede deed als vervanger van de moutwijn. Door zijn prijsstelling werd de borrel op basis van melasse alcohol voor iedereen bereikbaar. De smaak ervan was echter onvergelijkbaar met die van de oorspronkelijke uit moutwijn gestookte genever.
Nu is er in Amsterdam nog een laatste distilleerderij die dit ambacht in stand houdt en dat is zeker iets dat wij als Nederlanders moeten koesteren. Het gaat hier om distilleerderij de Ooievaar, wat een stamboom heeft die terug gaat tot 1782. Hoewel de distilleerderij gevestigd is de Jordaan, bevindt het uithangbordje van hun producten zich ergens anders in onze hoofdstad. Het Proeflokaal van de Ooievaar is namelijk gevestigd op de Herengracht 319 te Amsterdam – en wij vinden dat jij daar echt een keer geweest moet zijn.
Proeflokaal A. van Wees
Nadat familie van Wees het bedrijf in 1922 overnam kwam de focus volledig op het distillatie-proces te liggen. De reputatie van de distilleerderij is gebaseerd op het verleden. Deze oorsprong, de uitzonderlijke betrokkenheid bij de producten en extreme interesse in het vak, houdt het bedrijf verre van massaproductie. Maar omdat men wel graag een plek wilde creëren waar men kennis kon maken met genever, opende de familie van Wees in 1973 Proeflokaal A. van Wees, toen nog ‘de Admiraal’ genaamd.
Leuk om te weten; het pand waarin Proeflokaal van Wees zich bevindt was vroeger een steeg, en dat is nog steeds te zien aan de originele straatstenen vloer!
In een steenoud karakteristiek pand op de Herengracht kun je kennismaken met de genevercultuur en traditionele borrelhappen. Zo biedt Proeflokaal A. van Wees vandaag de dag nog steeds 17 authentiek gedistilleerde Amsterdamse genevers en 60 oud-Hollandse likeuren, ieder met een unieke smaak en identiteit. Al deze dranken worden slechts een paar honderd meter verderop gedistilleerd en dat wordt dan ook met trots verteld door het Amsterdamse personeel. Tijdens een jeneverproeverij komt de geschiedenis van de Amsterdamse distillaten aan bod, leer je over het distilloeerproces en het belangrijkste; er wordt genever en/of likeur geproefd – wat ons betreft een echte aanrader.
